Dijagnoza

Dijagnoza infekcije HBV postavlja se na osnovu: kliničkog pregleda, biohemijskih analiza, seroloških i virusoloških testova, UZ pregleda gornjeg abdomena i biopsije jetre. Klinički pregled lekara omogućava pretraživanje znakova akutne ili hronične bolesti jetre. Krvne pretrage obuhvataju testove jetrene funkcije i markere hepatitisa. Osnovni testovi određivanja jetrene funkcije mogu se izvršiti u bilo kojem laboratoriju nadležnog Doma zdravlja: alanin-aminotransferaza (ALT), aspartat-aminotransferaza (AST), bilirubin, albumin i protrombinsko vreme (PV). Normalni nalazi ne isključuju postojanje bolesti. Vrednosti ALT-a i AST-a uobičajeno su blago povišene i odraz su trjano prisutne upalne aktivnosti. Izrazito visoke vrednosti (oko 1000 IU/L) uglavnom se viđaju kod pacijenata sa akutnom infekcijom. Tokom hronične bolesti vrednosti enzima variraju od normalnih do povišenih. Bilirubin se metabolizira u jetri, a njegovo određivanje indirektno određuje stepen oštećenja jetre. Povišeni bilirubin daje žutu boju kože i sluznica. Albumin i PV odrazavaju sintetsku funkciju jetre.

Markeri hepatitisa služe za definitivnu potvrdu dijagnoze hepatitisa B. Osnovna dijagnostika podrazumeva "serologiju na hepatitis B", dok se kod pacijenata sa pozitivnim serološkim testom kao druga linija koristi molekularna dijagnostika (tablica 1.).

Tablica 1. Markeri hepatitisa B

Markeri hepatitisa B su supstance koje proizvodi virus hepatitisa B (antitijela) i supstance koje proizvodi imunološki sistem domaćina kako bi kontrolisao i eliminisao virus (antitijela). Nivoi markera hepatitisa u krvi mogu da pomognu pri dijagnozi infekcije HBV i pomoću njih se pravi razlika između akutne i hronične HBV infekcije.

Dijagnoza akutnog hepatitisa B bazira se na prisustvu površinskog antigena hepatitisa B (HBsAg) i centralnog antitijela (anti HBc) na hepatitis B IgM. Dijagnoza hroničnog hepatitisa B bazira se na prisustvu HBsAg markera tokom najmanje šest meseci; centralna antitijela na hepatitis B IgM su obično negativna.

• Hepatitis B površinski antigen (HBsAg) u akutnom hepatitisu, HBsAg može da se detektuje odmah nakon infekcije; opadanje nivoa tog markera i pojava površinskih antitijela hepatitisa B (anti-HBs) znači oporavak. U slučaju hroničnog hepatitisa, HBsAg može da se detektuje tokom više godina, a anti-HBs se možda nikada neće pojaviti.
• Hepatitis B e antigen (HBeAg) je prisutan kada se virus hepatitisa B aktivno množi. Tokom akutnog hepatitisa, HBeAg može da se detektuje nedugo nakon infekcije; opadanje nivoa tog markera i pojava hepatitis B e antitijela (anti-HBe) znači oporavak.
• Kod većine pacijenata sa hroničnim hepatitisom B, HBeAg može da se detektuje tokom mnogih godina. Tokom vremena, imunološki sistem može da potisne virus do nivoa kada HBeAg više ne može da se detektuje, a anti-HBe je prisutan. Nestanak HBeAg i pojava anti-HBe (poznato kao HBeAg serokonverzija) obično ukazuje na to da je virus potisnut, a bolest jetre postaje neaktivna. Međutim, neki HBV mutanti ne mogu da proizvedu HBeAg (poznati kao prekentralni mutanti), u tom slučaju pacijenti mogu da budu HBeAg negativni, ali i dalje da imaju visoke nivoe virusa i povišene enzime jetre (AST i ALT).
• Osobe koje steknu imunitet na hepatitis B nakon vakcinacije imaju samo anti-HBs, dok osobe koje steknu imunitet nakon oporavka od akutnog hepatitisa B imaju anti-HBs i anti-HBc. Postoje dve klase antitijela: IgM klasa se javlja za vreme akutne faze hepatitisa, a zatim postepeno prelazi u IgG tip.

Lančana reakcija polimeraze (PCR) je metod kojim se određuje prisustvo dezoksiribonukleinske kiseline virusa hepatitisa B (HBV DNA) u serumu ispitanika. Kvalitativna PCR pokazuje da li HBV DNA postoji ili ne postoji.

Kvantitativna PCR omogućava izražavanje titra virusne nukleinske kiseline u serumu. Detekcija DNK virusa hepatitisa B u uzorku krvi označava aktivnu replikaciju virusa. U slučaju akutnog hepatitisa, HBV DNA može da se detektuje nedugo nakon infekcije; opadajući nivoi HBV DNA označavaju oporavak, a tokom vremena ti nivoi obično postanu toliko niski da više ne mogu da se detektuju. U slučaju hroničnog hepatitisa, nivoi HBV DNA često ostaju visoki tokom mnogih godina, a zatim se smanjuju kako imunološki sistem počinje da kontroliše virus. Kod nekih pacijenata nivoi HBV DNA fluktuiraju usled promena balansa imunog sistema i virusa.

 

Literatura: 

Dijagnostičko-terapijski vodič za hronični hepatitis B i C - Doc.dr sc. A.Verhaz, Doc. dr sc. Z.Kezić, Dr. med J.Firesku

Posljednji unos 12.07.2024